TRAFİK GÜVENLİĞİ ANALİZ PLATFORMU
Giderek artan nüfusa bağlı olarak şehirlerde trafik sıkışıklıkları yaşanmakta ve bu artan sıkışıklık acil durumların yaşanmasına ve kaza oranlarının artmasına sebebiyet vermektedir. Akıllı şehirlerin sunduğu akıllı ulaşım çözümleri ile seyahat sürelerinin kısaltılması, trafikteki can ve mal güvenliğinin sağlanması ve korunması sağlanabilmektedir. “2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı” içinde belirlenen 16 bileşenden birisi olan akıllı ulaşım üst başlığında; coğrafi bilgi sistemleri bileşeni kullanılarak çevre, güvenlik, altyapı ve yönetişim gibi farklı alanlardaki bileşenlere de katkıda bulunacak projeler hayat geçirilmektedir. Bu doğrultuda, “2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı” ve “2021-2023 Karayolu Trafik Güvenliği Eylem Planı” kapsamında, ulaşımda güvenlik artırılırken trafik verilerinin etkin kullanımı ve trafik güvenliğine yönelik bir karar destek mekanizmasının oluşturulması amacıyla “Trafik Güvenliği Analiz Platformu” projesi hayata geçirilmiştir.
Proje sayesinde yol güvenliği üzerinde etkisi bulunan veriler tek merkezde toplanmış olup analiz edilebilmektedir. Platformda yer alan geleneksel trafik mühendisliği yöntemleri ve yapay zekâ algoritması sayesinde Kaza Kara Noktası ve Kaza Yoğunluğu Yüksek Bölge hesaplamaları yapılabilmektedir. 2023 yılında kullanıma açılan platform, ulusal ölçekte yerel yönetimler tarafından kullanılmaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca akıllı şehir teknik kapasitesinin arttırılması ve akıllı şehir dönüşümlerinin ve veriye dayalı karar destek sistemlerinin yaygınlaştırılması amacıyla gerçekleştirilen projelerden birisidir. Platformun sürdürülebilir bir yapıda kullanımının tesis edilmesi ile sorunların tespiti, trafik güvenliğini artırıcı çözümlerin ortaya konulması ve veriye dayalı akıllı ulaşım planlamalarının yapılması hedeflenmektedir.
AMAÇ
Trafik güvenliğini etkileyen, farklı kaynaklardan toplanan verilerin entegre edilerek ortak bir yapıda bütünleştirilmesi; yol güvenliği için tüm yerel yönetimlerin kullanabileceği bütünleşik bir büyük veri çerçevesi oluşturulması ile kent içi ulaşım ve trafik güvenliği yönetimi kapsamında gerekli analizleri sağlayacak bir sistemin kurulması amacı ile platform geliştirilmiştir.
KAPSAM
Kaza ve alt mekanizmalarına ait bilgiler kullanılarak kent içi yol ağında trafik güvenliği analizi ve planlaması için karar desteği sağlayan, büyük veriye dayalı web tabanlı bir yazılım platformu geliştirilmiştir. Bu sayede Kaza Kara Noktaları ve Kaza Yoğunluğu Yüksek Bölgelerin coğrafi bilgi sistemleri tabanlı tematik haritalar ile zaman-mekânsal analizi yapılabilmekte ve büyük veri analizi ile koridor ve mikro seviyeyi de içeren esnek bir analiz yapısı sunulmaktadır.
KULLANILAN KAZA KARA NOKTA HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Bir yol kesimi üzerinde trafik kazalarının yoğunlaştığı bir bölümü gösteren dağılım, genellikle kazaya meyilli nokta veya bölge olarak adlandırılır ve bu noktalar kaza kara noktaları olarak bilinir. Literatür araştırması sonucu uluslararası alanda sıkça kullanıldığı tespit edilen 5 geleneksel yöntem ve yapay zekâ yöntemi platformda kullanıma sunulmuş olup bu 6 yöntem ile kaza kara noktaları hesaplanabilmektedir.
Kaza Kara Noktaları; seçilen yöntem, bölge ve tarih aralığı için platformdaki modülden hesaplanabilmektedir.
Trafik Güvenliği Analiz Platformunda kullanılan Kaza Kara Noktası hesaplama yöntemlerinin açıklamaları şu şekildedir:
Kaza Sayısı Yöntemi: Trafik hacminin aşırı yoğun olmadığı bölgelerde tercih edilen bu yöntemde; kaza sayıları temel alınarak kaza kara noktaları belirlenmekte ve sıralanmaktadır.
Kaza Oranı (Kaza Tekrarı Oranı) Yöntemi: Trafik hacminin değişken olduğu bölgelerde tercih edilen bu yöntemde; belirli bir yol kesiminden belirli bir zaman aralığında geçen birim araç başına düşen kaza sayısı hesaplanmaktadır.
Kaza Şiddeti Yöntemi: Kaza şiddeti yöntemi ile aşırı fazla kazaya sahip bölgelerin derecelendirilmesi veya sıralandırılması sağlanırken kazaya dâhil olan araçlar ve kazazedeler de değerlendirilmektedir. Yöntemin şiddet indeksini belirlemek için ölümlü, maddi hasarlı ve yaralanmalı kaza sayıları farklı ağırlıklarda hesaplamaya dâhil edilerek kaza şiddeti değeri elde edilmektedir. (Kaza şiddeti=9*Ölümlü kaza+3*Yaralanmalı Kaza + Maddi Hasarlı Kaza)
Sayı-Oran Yöntemi: Kullanıcı tarafından belirlenen zaman aralığı, eşik değer ve kesim uzunluğu değişkenlerinde ölümlü kaza sayılarının kesim uzunlukları ve yıllık ortalama günlük trafik ile oranlarının dikkate alındığı yöntemdir.
Oran-Kalite Kontrol Yöntemi: Kullanıcı tarafından belirlenen zaman aralığı, eşik değer ve kesim uzunluğu değişkenlerinde kesim uzunlukları, trafik hacmi ve kaza türlerinin dikkate alındığı yöntemdir.
Yapay Zekâ ve Makine Öğrenmesi: Yapay zekâ; trafik kazası, kazaya etki eden faktörler ve kaza frekansı analizi gibi trafik verilerinin makine öğrenmesi ile analizinin yapılmasında kullanılmaktadır. Trafik Güvenliği Analiz Platformunda yapılan geliştirmede bir çeşit perdeleme yöntemini de barındıran mekân-yoğunluk bazlı DBSCAN denetimsiz makine öğrenmesi kümeleme algoritması kullanılmıştır. DBSCAN yönteminin tercih edilmesi algoritmanın çalışması, hızlı ve esnek olmasından kaynaklanmaktadır.
VERİ
Platformda kullanılan veriler İçişleri Bakanlığı İVME projesinden alınan ölümlü ve yaralanmalı kazalar ile Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’nden alınan maddi hasarlı kaza verilerinden oluşmaktadır. Günlük olarak veri sahibi kurumlarca sisteme servis edilen yeni veriler kontrol edilerek platforma eklenmektedir. Eklenen veriler istatistiksel olarak analiz edilmekte olup bu analizler sonucunda ölümlü ve yaralanmalı kazalarda en sık karşılaşılan veri türleri elde edilmiştir.
Veriler; Kaza Şiddeti, Kaza Türleri, Hava Koşulları, Kaza Nedenleri, Konum Bilgisi, Yol Özellikleri, Zaman, gibi parametreler için filtrelenebilmekte olup ısı haritası, nokta gösterimi ve kümeleme yöntemleri ile harita üzerinde gösterilebilmektedir.
Geleneksel trafik mühendisliği veya yapay zekâ yöntemlerinden biri seçilerek, belirlenen bölge ve periyot için hesaplanan Kaza Kara Noktaları ve Kaza Yoğunluğu Yüksek Bölgeler ile kazaya sebebiyet veren etkenler, iyileştirme yapılması gereken yerler ve belirli koşullarda karşılaşılabilecek olası durumların tespiti ve analizi yapılabilmektedir.
Trafik Güvenliği Analiz Platformunda, tespit edilen Kaza Kara Noktası ve Kaza Yoğunluğu Yüksek Bölgelere ait verilerden elde edilen istatistikler platformdaki paneller üzerinde görselleştirilmekte ve raporlanabilmektedir.
HEDEF KULLANICI GRUBU
İlgili kurumların platformu kullanmaları sağlanarak sorumluluk alanlarında yer alan Kaza Kara Noktası ve Kaza Yoğunluğu Yüksek Bölgelerin platform üzerinden tespitleri sayesinde sorunlu bölgeler ile ilgili doğru ve etkin bir şekilde aksiyon alınması ve şehirlerimize katkıda bulunulması hedeflenmektedir. Bununla birlikte platformdaki analiz ve raporlama özellikleri sayesinde dönemsel takiplerin yapılması ve ulaşımla ilgili projelerin hazırlık aşamalarında kullanılarak genel anlamda kamu faydasına ve vatandaşın can ve mal güvenliğini sağlayacak planlamaların yapılması istenmektedir.
SONUÇLAR
Trafik Güvenliği Analiz Platformu ile Türkiye genelinde sağlanması beklenen sonuçlar;
GELECEK PROJEKSİYONU
Trafik Güvenliği Analiz Platformunun, yine Bakanlığımız Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü Akıllı Şehirler Dairesi tarafından “2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında oluşturulan “Kent İçi Ulaşım Analiz ve Rehberlik (KUARK)” üst başlığı altında geliştirilen “Kent İçi Hareketlilik Analiz Yazılımı (SUMO Türkiye Uyarlaması)” ve “Trafik Yoğunluğu Analiz Platformu (TYAP)” projelerinin ve ilgili diğer projelerin birbirlerini destekleyecek şekilde efektif kullanımı sayesinde nihai olarak yerel yönetimler ve kamu kurum ve kuruluşlarının ulaşım planlama süreçlerine katkıda bulunulması ve vatandaşların yaşamlarına olumlu anlamda katkı sağlanması amaçlanmaktadır.
