Amaç ve Kapsam
Günümüzün teknoloji çağında şehir sakinlerinin yaşam kalitesinin artırılması ve şehirlerin daha sürdürülebilir kılınması için akıllı şehir yaklaşımı bir zorunluluk haline gelmiştir. Akıllı şehirler, tüm bu iyileştirmelerin sağlanması noktasında ise veriyi esas alan akıllı uygulamaları temel almaktadır. Akıllı şehirler, vatandaş katılımını artırarak yeni hizmetler sunmakta ve mevcut hizmetleri de iyileştirmektedir. Ayrıca akıllı yönetişimle birlikte doğan verimlilik, şeffaflık ve hesap verebilirlik hem kamu hizmetlerine hem de vatandaşlara büyük faydalar sağlamaktadır.
Ancak, şehirlerde üretilen verinin aktif bir şekilde kullanılması beraberinde çeşitli zorluklar getirmektedir. Bunun sebebi akıllı şehirlerde üretilen büyük verinin heterojen bir yapıda olmasıdır. Dolayısıyla farklı kaynaklardan temin edilen farklı tipteki verilerin bir araya getirilmesi, birlikte ele alınması ve ortak analizlere tabi tutulması noktasında akıllı şehir yönetiminin en büyük zorluklarından olan birlikte çalışabilirlik sorunları ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda akıllı şehirlerde özellikle teknik ve semantik birlikte çalışabilirliğin tesis edilebilmesi için verilerin standart bir yapıda toplanması, paylaşılması ve ortak bir dilin oluşturulması hayati önem arz etmektedir.
Bu kapsamda şehirlerde üretilen ve şehir gelişimlerinin temelini oluşturan mekânsal planların yapım sürecinde kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör tarafından üretilen plan verilerinin belirli bir standartta buluşması, verinin ve süreçlerin dijitalleştirilmesi, doğru, hızlı ve şeffaf bir şekilde işletilmesi ve planlara ilişkin coğrafi ve sözel verilerin arşivlenmesi amacıyla e-Plan Otomasyon Sistemleri hayata geçirilmiştir.
e-plan Otomasyon Sistemleri mekânsal planlara ilişkin sözel verilerin yanı sıra tüm coğrafi ve mekânsal verilerin bir arada tutulduğu, farklı altlık haritalar üzerinde ilgili coğrafi verilere ilişkin sorgulama, görüntüleme ve analiz işlemlerinin gerçekleştirilebildiği gelişmiş bir coğrafi bilgi sistemi platformudur.
Ülkemizde mekânsal planlama süreçlerinde yer alan tüm paydaşlar, yetki ve sorumlulukları dâhilinde planlamaya ilişkin işlemleri uygulama üzerinden gerçekleştirebilmekte ve gerçekleştirilen tüm işlemler kayıt altına alınmaktadır. Uygulamanın tüm mekânsal plan verileri için dijital bir arşiv özelliği taşıması, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına ilgili planların imar mevzuatına ve üst kademe planlara uygunluğunu izleme ve inceleme görevlerini etkin şekilde yerine getirebilmesi için altyapı sağlamakta ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları ve belediyeler tarafından hazırlanan planların Bakanlığa iletilmesine yönelik yaşanan sorunları önemli ölçüde azaltmaktadır. Uygulama sayesinde ülkemizin mekânsal plan arşivi standart, sorgulanabilir ve akıllı bir yapıda oluşturulmaktadır.
Şekil 1 Akıllı Şehirler: Bilgi Toplumunun Planlı Yaşam Alanı
Hedef Kullanıcı Grubu:
İlgili platformun hâlihazırda aşağıda listelenen paydaşlardan oluştan geniş bir ekosistemi bulunmaktadır.
Şekil 2: e-Plan Otomasyon Sistemleri Hedef Kullanıcı Grubu
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü:
Akıllı Şehirlerin oluşturulabilmesi, etkin ve verimli bir şekilde hayata geçirilebilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için tüm ekosistem paydaşlarının aktif katılım sağladığı bir ekosistem oluşturulması şarttır.- 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında toplamda 16 akıllı şehir bileşeni tanımlanmış olup bu bileşenlerden bir tanesi de akıllı yönetişim bileşenidir. Akıllı Yönetişim; analiz, planlama, uygulama ve politika yapımı gibi kamu yönetimi süreçlerinde şeffaflık, katılımcılık ve hesap verebilirlik prensipleriyle klasik kamu yönetimi yöntemlerinden farklı olarak daha hızlı, daha doğru ve etkin karar vermeyi sağlayan bir yönetişimi ifade etmektedir.
Akıllı Şehirlere ilişkin paydaşlar; şehir için açık ve kapsayıcı bir vizyon oluşturmak; hizmet tasarımı ve sunumunun tüm yönlerine katılımcı bir yaklaşım benimsemek; kentsel sistemlerin her yerde, bütüncül ve kapsayıcı bir şekilde dijitalleştirmek; şehrin işleyiş biçiminde açıklık ve paylaşım için iş birliğini sağlamalıdırlar. Aksi durum kaynakların ve hizmetlerin etkin ve verimli yönetilememesi, doğru zamanda ve mekânda doğru uygulamaların yapılamaması sonucunu doğuracaktır. Dolayısıyla e-Plan Otomasyon Sistemleri’nin kullanan ve plan verisi üretene kamu kurum ve kuruluşlarının bu verileri e-Plan Otomasyon Sistemleri’ne doğru, bütüncül, tutarlı ve güncel olarak yüklemeleri şehirlerin akıllı şehir dönüşümünü hızlandıracak, vatandaşların veriye erişimini kolaylaştıracak ve şeffaf bir yönetim anlayışının güçlenmesine önemli katkılar sağlayacaktır.
Şekil 3: Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü
Beklenen Sonuçlar:
Şekil 4 e-Plan Otomasyon Sistemleri ile Türkiye genelinde sağlanması beklenen sonuçlar
Askıdaki Planlar Sistemi
Amaç ve Kapsam
Ülkemizde tüm dünyaya paralel olarak akıllı şehir uygulamaları her geçen gün yaygınlaşmakta, dolayısıyla akıllı şehir çalışmalarının ulusal ölçekte planlanması ve bu çalışmalara yön verilmesi amacıyla tüm kamu kurumlarının, yerel yönetimlerin, üniversitelerin, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının ortak bir eylemler bütünü içerisinde hareket etmesi önem oluşturmaktadır.
Bu doğrultuda akıllı şehirlerin temelini oluşturan verilerin etkin yönetilmesi zorunluluğu ile farklı kaynaklardan elde edilen verilerin birleştirilmesi ve anlamlı bir bilgiye dönüştürülmesi zorluğu doğmaktadır. Bu zorluğun aşılabilmesi için ortak bir dilin olması, veri tutarlılığı, tanım ve anlam birliği ile veri kalitesinin güvence altına alınması sağlanmak zorundadır.
Bu kapsamda mekânsal planların yapım sürecinde kamu ve özel kurumlar tarafından üretilen verilerin bir standartta buluşması, verinin ve süreçlerin dijitalleştirilmesi, doğru, hızlı ve şeffaf bir şekilde işletilmesi ve planlara ilişkin coğrafi ve sözel verilerin arşivlenmesi amacıyla e-Plan Otomasyon Sistemleri hayata geçirilmiştir.
e-Plan Otomasyon Sistemleri’nde bulunan “askıdaki planlar” modülü vatandaşlara açık olup modül ile askıdaki planlar görüntülenebilir, askı sürecindeki planlara sistem üzerinden itiraz edilebilir. Bununla birlikte son yapılan geliştirme ile askıya çıkarılan tüm imar planları için, plan sınırı içerisindeki parsel malikleri e-Devlet üzerinden bilgilendirilmektedir. Böylelikle halkın akıllı şehir dönüşümünde aktif bir şekilde yer alması, sürece katkıda bulunması ve şehir yönetiminin daha şeffaf kılınması sağlanmaktadır.
Hedef Kullanıcı Grubu:
İlgili platformun hâlihazırda aşağıda listelenen paydaşlardan oluştan geniş bir ekosistemi bulunmaktadır.
Şekil 5: e-Plan Otomasyon Sistemleri Hedef Kullanıcı Grubu
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü:
Akıllı Şehirlerin oluşturulabilmesi, etkin ve verimli bir şekilde hayata geçirilebilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için tüm ekosistem paydaşlarının aktif katılım sağladığı bir ekosistem oluşturulması şarttır.- 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında toplamda 16 akıllı şehir bileşeni tanımlanmış olup bu bileşenlerden bir tanesi de akıllı yönetişim bileşenidir. Akıllı Yönetişim; analiz, planlama, uygulama ve politika yapımı gibi kamu yönetimi süreçlerinde şeffaflık, katılımcılık ve hesap verebilirlik prensipleriyle klasik kamu yönetimi yöntemlerinden farklı olarak daha hızlı, daha doğru ve etkin karar vermeyi sağlayan bir yönetişimi ifade etmektedir.
Akıllı Şehirlere ilişkin paydaşlar; şehir için açık ve kapsayıcı bir vizyon oluşturmak; hizmet tasarımı ve sunumunun tüm yönlerine katılımcı bir yaklaşım benimsemek; kentsel sistemlerin her yerde, bütüncül ve kapsayıcı bir şekilde dijitalleştirmek; şehrin işleyiş biçiminde açıklık ve paylaşım için iş birliğini sağlamalıdırlar. Aksi durum kaynakların ve hizmetlerin etkin ve verimli yönetilememesi, doğru zamanda ve mekânda doğru uygulamaların yapılamaması sonucunu doğuracaktır. Dolayısıyla e-Plan Otomasyon Sistemleri’nin kullanan ve plan verisi üretene kamu kurum ve kuruluşlarının bu verileri e-Plan Otomasyon Sistemleri’ne doğru, bütüncül, tutarlı ve güncel olarak yüklemeleri şehirlerin akıllı şehir dönüşümünü hızlandıracak, vatandaşların veriye erişimini kolaylaştıracak ve şeffaf bir yönetim anlayışının güçlenmesine önemli katkılar sağlayacaktır.
Şekil 6: Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü
Beklenen Sonuçlar:
Şekil 7 Askıdaki Planlar Sistemi ile Türkiye Genelinde Sağlanması Beklenen Sonuçlar
Yürürlükteki Planlar Sistemi
Amaç ve Kapsam
Ülkemizde tüm dünyaya paralel olarak akıllı şehir uygulamaları her geçen gün yaygınlaşmakta, dolayısıyla akıllı şehir çalışmalarının ulusal ölçekte planlanması ve bu çalışmalara yön verilmesi amacıyla tüm kamu kurumlarının, yerel yönetimlerin, üniversitelerin, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının ortak bir eylemler bütünü içerisinde hareket etmesi önem oluşturmaktadır.
Bu doğrultuda akıllı şehirlerin temelini oluşturan verilerin etkin yönetilmesi zorunluluğu ile farklı kaynaklardan elde edilen verilerin birleştirilmesi ve anlamlı bir bilgiye dönüştürülmesi zorluğu doğmaktadır. Bu zorluğun aşılabilmesi için ortak bir dilin olması, veri tutarlılığı, tanım ve anlam birliği ile veri kalitesinin güvence altına alınması sağlanmak zorundadır.
Bu kapsamda Mekânsal planların yapım sürecinde kamu ve özel kurumlar tarafından üretilen verilerin bir standartta buluşması, verinin ve süreçlerin dijitalleştirilmesi, doğru, hızlı ve şeffaf bir şekilde işletilmesi ve planlara ilişkin coğrafi ve sözel verilerin arşivlenmesi amacıyla e-Plan Otomasyon Sistemleri hayata geçirilmiştir.
e-Plan Otomasyon Sistemleri’nde bulunan “yürürlükteki planlar” modülü vatandaşlara açık olup kurumlar tarafından kesinleştirilen planları görüntülenebilir. Ayrıca plan adı, plan işlem numarası, İl ve ilçe bilgilerine göre sorgulama yapılabilmekte ve ilgili planın Plan Notu ve Açıklama Raporu da görüntülenebilmektedir. Bu modül ile halkın akıllı şehir dönüşümünde aktif bir şekilde yer alması ve sürece katkıda bulunması sağlanmakta, şehrin temel yapısını teşkil eden mekânsal planlara doğrudan açık erişim imkânı sunulmaktadır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü:
Akıllı Şehirlerin oluşturulabilmesi, etkin ve verimli bir şekilde hayata geçirilebilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için tüm ekosistem paydaşlarının aktif katılım sağladığı bir ekosistem oluşturulması şarttır.- 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında toplamda 16 akıllı şehir bileşeni tanımlanmış olup bu bileşenlerden bir tanesi de akıllı yönetişim bileşenidir. Akıllı Yönetişim; analiz, planlama, uygulama ve politika yapımı gibi kamu yönetimi süreçlerinde şeffaflık, katılımcılık ve hesap verebilirlik prensipleriyle klasik kamu yönetimi yöntemlerinden farklı olarak daha hızlı, daha doğru ve etkin karar vermeyi sağlayan bir yönetişimi ifade etmektedir.
Akıllı Şehirlere ilişkin paydaşlar; şehir için açık ve kapsayıcı bir vizyon oluşturmak; hizmet tasarımı ve sunumunun tüm yönlerine katılımcı bir yaklaşım benimsemek; kentsel sistemlerin her yerde, bütüncül ve kapsayıcı bir şekilde dijitalleştirmek; şehrin işleyiş biçiminde açıklık ve paylaşım için iş birliğini sağlamalıdırlar. Aksi durum kaynakların ve hizmetlerin etkin ve verimli yönetilememesi, doğru zamanda ve mekânda doğru uygulamaların yapılamaması sonucunu doğuracaktır. Dolayısıyla e-Plan Otomasyon Sistemleri’nin kullanan ve plan verisi üretene kamu kurum ve kuruluşlarının bu verileri e-Plan Otomasyon Sistemleri’ne doğru, bütüncül, tutarlı ve güncel olarak yüklemeleri şehirlerin akıllı şehir dönüşümünü hızlandıracak, vatandaşların veriye erişimini kolaylaştıracak ve şeffaf bir yönetim anlayışının güçlenmesine önemli katkılar sağlayacaktır.
Şekil 8 Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü
Beklenen Sonuçlar:
Şekil 9 Yürürlükteki Planlar Sistemleri ile Türkiye Genelinde Sağlanması Beklenen Sonuçlar
İmar Durumu
Amaç ve Kapsam
Akıllı şehirler, yüksek teknolojili sistemlerin kullanıldığı bir kavramdır ve bu sistemler sayesinde yaşam kalitesinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır. Ancak, akıllı şehirlerin tesis edilmesi kadar yönetimi de oldukça önemlidir. Bu nedenle akıllı şehirlerde akıllı yönetişim yaklaşımı benimsenmektedir.
Akıllı yönetişim, tüm şehir sakinlerinin katılımını ve şehir yönetimine dahil olmalarını amaçlayan bir yönetim yaklaşımıdır. Bu yaklaşım şeffaf, açık ve katılımcı bir yönetim şeklini teşvik eder ve bireylerin şehirleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmasını destekler. Aynı zamanda akıllı yönetişim, hızlı karar alınmasına ve kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasına yardımcı olmaktadır. Akıllı şehirlerde akıllı yönetişim yaklaşımının benimsenmesi, bireylerin şehirleri hakkında daha fazla söz sahibi olmalarına ve şehirlerin daha sürdürülebilir bir geleceğe doğru yönlendirilmesine yardımcı olacaktır.
Akıllı yönetişim kapsamında geliştirilen İmar Durum Bilgilendirme Modülü, ilgili kurum ve kuruluşlarca yüklenen mekânsal planlara ilişkin herhangi bir kadastro parselinde sorgulama yapılabilmekte, ilgili planda belirtilmiş yapılaşma koşullarına ulaşılabilmekte ve bilgi amaçlı İmar Durum Belgesi verebilmektedir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü:
Akıllı Şehirlerin oluşturulabilmesi, etkin ve verimli bir şekilde hayata geçirilebilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için tüm ekosistem paydaşlarının aktif katılım sağladığı bir ekosistem oluşturulması şarttır.- 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında toplamda 16 akıllı şehir bileşeni tanımlanmış olup bu bileşenlerden bir tanesi de akıllı yönetişim bileşenidir. Akıllı Yönetişim; analiz, planlama, uygulama ve politika yapımı gibi kamu yönetimi süreçlerinde şeffaflık, katılımcılık ve hesap verebilirlik prensipleriyle klasik kamu yönetimi yöntemlerinden farklı olarak daha hızlı, daha doğru ve etkin karar vermeyi sağlayan bir yönetişimi ifade etmektedir.
Akıllı Şehirlere ilişkin paydaşlar; şehir için açık ve kapsayıcı bir vizyon oluşturmak; hizmet tasarımı ve sunumunun tüm yönlerine katılımcı bir yaklaşım benimsemek; kentsel sistemlerin her yerde, bütüncül ve kapsayıcı bir şekilde dijitalleştirmek; şehrin işleyiş biçiminde açıklık ve paylaşım için iş birliğini sağlamalıdırlar. Aksi durum kaynakların ve hizmetlerin etkin ve verimli yönetilememesi, doğru zamanda ve mekânda doğru uygulamaların yapılamaması sonucunu doğuracaktır. Dolayısıyla e-Plan Otomasyon Sistemleri’nin kullanan ve plan verisi üretene kamu kurum ve kuruluşlarının bu verileri e-Plan Otomasyon Sistemleri’ne doğru, bütüncül, tutarlı ve güncel olarak yüklemeleri şehirlerin akıllı şehir dönüşümünü hızlandıracak, vatandaşların veriye erişimini kolaylaştıracak ve şeffaf bir yönetim anlayışının güçlenmesine önemli katkılar sağlayacaktır.
Şekil 10 Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü
Beklenen Sonuçlar:
İmar Durumu Sistemi ile Türkiye genelinde sağlanması beklenen sonuçlar:
Yapı Ruhsatı Sorgulama Sistemi
E-Plan Otomasyon Sistemleri’nde bulunan Yapı Ruhsatı Sorgulama Sistemi mekânsal planlar ile ruhsat bilgilerinin ilişkilendirilerek yetki bazlı görüntülenmesini sağlayan uygulamadır. Sistem ile yetkili merciler mekânsal plan verileri üzerindeki ruhsat bilgilerini sorgulamalar yaparak doğru, hızlı, şeffaf ve kolay bir şekilde sorgulanabilmekte ve görüntülenebilmektedir.
Değer Artış Payı Modülü
Akıllı şehir kavramı, şehirlerin kentsel hizmetlerini ve vatandaşların yaşam kalitesini artırmak için teknolojiyi kullanma fikrine dayanmaktadır. Dijitalleşme, akıllı şehir yaklaşımı içerisinde benimsenmiş olan önemli bir kavramdır. Dijital şehirler, bilgi ve iletişim teknolojilerinin şehir planlaması ve yönetiminde kullanılmasını vurgulamaktadır.
Bu kapsamda hizmetlerin dijitalleştirilmesi ve hizmet kalitesinin artırılması. 3194 sayılı İmar Kanunun Ek-8 inci maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen “İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Hakkında Yönetmelik” 15.09.2020 tarihli ve 31245 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bahsi geçen yönetmelik çerçevesinde uygulama imar planı değişikliği sonucu taşınmazda meydana gelecek değer artışının değer artış payı olarak kamuya kazandırılması süreçlerinin dijitalleştirilmesi ve böylelikle hizmet kalitesinin artırılması amacıyla e-Plan Otomasyonu Sistemleri’nin altyapısı kullanılarak geliştirilen Değer Artış Payı Sistemi 09.02.2021 tarihinde hizmete sunulmuştur.
Değer Artış Payı Sistemi ile ülkemizin dijital dönüşümüne önemli katkılar sağlanmakta, tüm süreçler dijital ve şeffaf bir altyapı üzerinde işletilmektedir.
israfının önüne geçmiştir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Rolü:
Kaynak israfının önüne geçilmesi ve süreçlerin dijitalleştirilmesi noktasında kamu kurum ve kuruluşlarının görüş işlemleri sırasında Görüş İşlemleri Sistemini etkin bir şekilde kullanması beklenmektedir.
Beklenen Sonuçlar:
Görüş İşlemleri Sistemi ile hizmetlerin dijitalleştirilmesine, hizmet kalitesinin artırılmasına ve sürdürülebilirliğe önemli katkılar sağlanmaktadır.
E-Plan Mobil Uygulaması
Gelişen bilgi ve iletişim teknolojileri ile birlikte akıllı telefonlar ve tabletler gibi mobil cihazların kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Bunun sonucunda hayatımızı kolaylaştırarak zamandan tasarruf etmemizi sağlayan mobil uygulamalar günlük hayatımızın bir parçası haline gelmiştir. Ülkemizde akıllı şehir çalışmalarının önemli bir parçası olan mobil uygulamalar da kentlerimizin mekânsal planlama süreci bütününe dahil olmuştur.
Bu doğrultuda mekânsal planların standartlara uygun olarak üretilmesi, sunulması, servis edilmesi ve arşivlenmesi ile birlikte plan süreçlerinin işletilmesinin bir sistemler bütünü halinde gerçekleştirildiği; coğrafi bilgi sistemi tabanlı e-Plan Otomasyon Sistemleri’nin mobil uygulaması oluşturulmuştur.
Android ve App Store mağazalarından ücretsiz olarak indirilen bu uygulama sayesinde vatandaşlar askıdaki ve yürürlükteki imar planlarını harita üzerinden doğru, hızlı, şeffaf ve kolay bir şekilde görüntüleyebilir veya sorgu panellerini kullanarak ilgili planlara erişim sağlayabilir.
