KENT İÇİ HAREKETLİLİK ANALİZLERİ UYGULAMASI

 

ÖZET

 

Kent içi hareketlilik problemlerinin çözümünde, veri odaklı akıllı ulaşım projelerinin etkin bir şekilde kullanılması için etkin analiz yöntemleri geliştirilmesi, uygulamaların sürekli olarak iyileştirilmesi önem arz etmektedir. Bu yüzden, ülkemizde kent içi hareketlilik analizi çalışmalarında açık kaynak kodlu Simulation of Urban Mobility (SUMO) uygulamasının yaygınlaştırılması, geliştirilmesi ve Türkçeleştirilmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

 

HAKKINDA

 

Ülkemizde akıllı şehir çalışmaları 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında 16 bileşen altında incelenmektedir. Bu bileşenler içerisinde ulaşım; hem doğrudan günlük hayatın içerisinde olması, hem de çevre, altyapı, enerji, güvenlik gibi birçok bileşenle doğrudan temas etmesi sebebiyle en önemli akıllı şehir bileşenleri arasında yer almaktadır.

 

Bu doğrultuda akıllı şehir yaklaşımının merkezinde yer alan veriye dayalı karar sistemleri, ulaşım bileşeni içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Ulaşım planlamasının gözleme değil veriye ve analize dayalı olarak gerçekleştirilmesi ile yatırımların daha doğru ve etkin bir şekilde hayata geçirilmesine, kaynak israfının önlenmesine ve yaşam kalitesinin artırılmasına önemli katkılar sağlayacaktır.

 

Ülkemizde yerel yönetimler tarafından gerçekleştirilecek akıllı ulaşım projelerinin etkin bir şekilde uygulanması için etkin analiz yöntemleri geliştirilmesi, bu kapsamda yapılacak modellemeler doğrultusunda uygulamaların sürekli olarak iyileştirilmesi önem arz etmektedir. Bu proje ile otomobil, motosiklet, kamyon gibi araçlar, toplu taşıma güzergahları, yayalar ve bisiklet yollarının dahil edilebileceği kent içi hareketlilik analizlerinin yapılmasına yönelik yazılım geliştirilmesi ve bu doğrultuda belediyelerde kapasite geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla kent içi hareketlilik analizlerinde kullanılan, 2001 yılından beri geliştirilen açık kaynak kodlu Simulation of Urban Mobility (SUMO) paket programının Türkiye’ye uyarlanması, özellikle kavşak ve arter bazlı iyileştirmelerde ve akıllı şehir uygulamalarında yerel idarelerde yaygınlaştırılması hedeflenmiştir.

 

Hedef doğrultusunda SUMO yazılımının sahip olduğu özellikler incelenmiş mevcut program ve geliştirilmesi üzerine çalışılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda SUMO’ya Türkçe dil desteği sağlanarak ve parametrelerin Türkçe açıklamaları eklenerek kullanım kolaylığı sağlanmıştır. Programın ara yüzünde ise kullanıcıya kolaylık sağlamak adına araçlar isim açıklamalarıyla birlikte panellere yerleştirilmiş ve gerekli kısımlarda Türkçe bilgi kutucukları eklenmiştir. SUMO’da gelişmiş bir 3B seçeneğinin sunulması için çalışmalar yürütülmüştür.

 

 

 

SUMO

 

• Eclipse SUMO (Simulation of Urban MObility), büyük ağları işlemek için tasarlanmış, açık kaynaklı, son derece taşınabilir, mikroskobik ve sürekli çok modlu trafik simülasyon paketidir.
• SUMO, Alman Havacılık ve Uzay Merkezi (Deutsches Zentrum für Luft und Raumfahrt(DLA)) tarafından geliştirilmiştir (2001). 2017’den itibaren bir Eclipse projesidir.
• Eclipse, Avrupa kaynaklı kâr amacı gütmeyen açık kaynak kodu geliştirme topluluğunun bir parçası olarak yer almaktadır.
• SUMO, simülasyon yazılımıdır ancak günümüzde bir paket halini almıştır. Paketin içerisinde 14 adet yazılım, yaklaşık 150 adet araç bulunmaktadır.
• İlk bakışta SUMO:
  • Görsel Ağ Oluşturma için: NetEdit
  • 2 Boyutlu Animasyonlar için: SUMO GUI
  • Programlar Arası Haberleşmeler İçin: XML Raporları
  • Yazılım Dili: C++, Python

 

Programın Uygulama Alanları

 

SUMO, çok çeşitli araştırma sorularını yanıtlamak için çeşitli projelerde kullanılmıştır:

• Haftalık zamanlama planlarının, modern algoritmaların değerlendirilmesi de dâhil olmak üzere trafik ışıklarının performansının değerlendirilmesi.
• Araç rotası seçimi, yeni yöntemlerin geliştirilmesi, kirletici emisyona dayalı çevreye duyarlı rotalamanın değerlendirilmesi ve otonom rota seçiminin ağ çapındaki etkilerinin araştırılması dahil olmak üzere araştırılması.
• SUMO, GSM tabanlı trafik gözetiminin performansını değerlendirmek için simüle edilmiş araç içi telefon davranışını desteklemek için kullanılması.
• SUMO, V2X topluluğu tarafından hem gerçekçi araç izleri sağlamak hem de bir ağ simülatörü ile çevrimiçi bir döngüdeki uygulamaları değerlendirmek için yaygın olarak kullanılması.
• Trafik ışığı planlarının AI eğitimi.
• Otonom araçların ve taşıt gruplarının trafik etkilerinin simülasyonu.
• Diğer simülatörlerle işbirliği içinde otonom sürüş işlevinin simülasyonu ve doğrulanması.
• Park trafiğinin simülasyonu.
• Araçların yapay zeka tabanlı sevkiyatı için demiryolu trafiğinin simülasyonu.
• Trafik güvenliği ve risk analizi.
• Emisyonların hesaplanması (gürültü ve kirleticiler).

 

 

Kent İçi Hareketlilik Analizleri Yazılımı (SUMO Türkiye Uyarlaması)

 

Proje ile Geliştirilen ve Eklenen Özellikler

• Tek bir ara yüz tasarlanarak NetEdit ve SUMO GUI erişiminin kullanıcılar için kolaylaştırılması hedeflenmiştir.

 

Şekil 1: Tasarlanmış olan giriş ekranı

• SUMO ana menülerinin analizi yapılarak daha kolay ve tercih edilen bir ara yüz oluşturulması hedeflenmiştir.
• SUMO’nun kodlama bilgisi gerektirmeden, doğrudan ara yüz üzerinden kullanılmasını sağlayacak yetenekler eklenmiştir.
• SUMO’nun mevcut istatistik araçlarının anlaşılabilir ve kolay kullanılabilir olması için geliştirmeler yapılmıştır.
• Simülasyonda var olan parametreler Türkçeleri ile değiştirilmiş, çevirisi mümkün olmayanlar için Türkçe açıklamalar eklenmiştir.
• Simülasyon çıktı raporları için ayrı ve kolaylaştırılan ekranlar tasarlanmış ve eklenmiştir.
• 3B simülasyon geliştirmesi ile bütün araç türlerinin ve trafik akışının simüle edilebilmesi sağlanmıştır.

 

Sistemden Örnek Ara Yüzler

 

 

Şekil 2: Sumo-gui ara yüzü

 

 

 

Şekil 3: 3B Örnek Görseli

 

 

 

Şekil 4: 3B Örnek Görseli 2